Przedawnienie

Omówienie instytucji przedawnienia. W jaki sposób następuje przedawnienie roszczenia. Instytucja prawa cywilnego, mająca za zadanie stabilizację obrotu prawnego poprzez uniemożliwienie lub ograniczenie dochodzenia roszczeń po upływie określonego czasu. Przedawnienie zgodnie z art. 117 Kodeksu Cywilnego dotyczy wyłącznie roszczeń majątkowych, czyli takich, które związane są ze sferą majątkową, a nie osobistą danej osoby. Zgodnie z kodeksem terminy przedawnienia wynoszą 6 lat oraz odpowiednio 3 lata dla roszczeń okresowych oraz tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, chyba, że inne regulacje znajdziemy w przepisach szczególnych (np. niektórych umów z części szczególnej kodeksu cywilnego, np. umowa pożyczki, użytkowania, umowy o dzieło, najmu oraz umów związanych z obrotem gospodarczym np. umowy spedycji czy umowy przewozu).

Okres przedawnienia	Roszczenie	Podstawa prawna
6 lat	wszelkie roszczenia majątkowe, z wyłączeniem roszczeń o świadczenia okresowe, roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz tych, co do których przepis szczególny przewiduje krótszy termin przedawnienia albo których przedawnienie nie zostało wyłączone	art. 118 kc
3 lata	roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej	art. 118 kc
3 lata	roszczenia o świadczenie okresowe (np. czynsz najmu, alimenty)	art. 118 kc
6 lat	wszystkie roszczenia stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju albo orzeczeniem sądu polubownego, ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym, poza roszczeniami okresowymi należnymi w przyszłości	art. 125 kc

Dalsze księgi kodeksu, a także inne ustawy, przewidują liczne odstępstwa od przedstawionych zasad. Oto najważniejsze z nich:

1. dla roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych – 3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, lecz nie później niż 6 lat od daty popełnienia czynu; 6-letni termin nie znajduje zastosowania przy roszczeniu o naprawienie szkody na osobie
2. dla roszczeń z tytułu czynów niedozwolonych będących przestępstwami – 20 lat od daty popełnienia przestępstwa
3. dla roszczeń przedsiębiorcy z tytułu dokonanej sprzedaży – 2 lata
4. dla roszczeń z tytułu umowy przewozu – 1 rok
5. dla roszczeń pracodawcy i pracownika ze stosunku pracy – 3 lata.

Należy dodać, że przedawnieniu podlegają również uznane przez sąd roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu, jak również ugodą zawartą przed sądem polubownym. Tytuły te ulegają przedawnieniu w terminie lat 6. Jeśli uznane roszczenie dotyczy świadczeń okresowych, to przyszłe świadczenia wynikające z tego stosunku prawnego będą przedawniać się w normalnym już terminie 3 lat. Wyznaczenie momentu, od którego liczymy termin przedawnienia jest bardzo ważnym elementem, który określa nam termin, do którego możemy ubiegać się o spełnienie świadczenia przez dłużnika (bez ryzyka, że będzie miał on możliwość zwolnienie się z obowiązku świadczenia).

Poprzez upływ terminu przedawnienia rozumiemy upływ wyznaczonego przez przepisy prawne czasu, licząc go od dnia wymagalności roszczenia (czyli od wtedy do kiedy powinny być uregulowane należności). W odniesieniu do sytuacji gdy roszczenie staje się wymagalne dopiero poprzez podjęcie określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu przedawniania będzie naliczany od momentu w którym roszczenie najwcześniej mogło stać się wymagalne (np. wypowiedzenie bezterminowej umowy pożyczki; którą to dłużnik musi uiścić w ciągu 6 tygodni; zaś dniem wymagalności będzie pierwszy dzień po 6 tygodniach). Dobrze wiedzieć jak przerwać bieg przedawnienia.

---