Ubezpieczyciel zanizył szkodę?
Czujesz się niezadowolony?
Uzyskaj pomoc
Brak terminu płatności na fakturze, od kiedy liczyć termin przedawnienia i odsetki
Opublikowano: 2019-05-15
Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się w tej sprawie. Ugruntował się pogląd, iż w przypadku nieokreślenia terminu płatności na fakturze, cena towarów wydanych kupującemu wraz z fakturą przez sprzedawcę staje się wymagalna w dacie ich odbioru (wyrok SN z dnia 02.09.1993 r., II CRN 84/93; uchwała SN z dnia 18.11.1994 r., III CZP 144/94).
Powyższą zasadę SN wyprowadził z treści przepisu art. 488 kc, zgodnie z którym świadczenia będące przedmiotem zobowiązań z umów wzajemnych powinny być spełnione jednocześnie, chyba że z umowy, ustawy albo z orzeczenia sądu lub decyzji innego właściwego organu wynika, że jedna ze stron obowiązana jest do wcześniejszego świadczenia. Umowa sprzedaży jest umową wzajemną, a zatem w przypadku nieoznaczenia terminu płatności, z chwilą wykonania zobowiązania niepieniężnego wymagalne staje się zobowiązanie do zapłaty ceny. W związku z tym od tego momentu, zgodnie z art. 120 kc, rozpoczyna się bieg przedawnienia. Sporne natomiast jest od kiedy można mówić o opóźnieniu w spełnieniu takiego świadczenia, a tym samym od kiedy wierzyciel może domagać się odsetek z tego tytułu. Z argumentacji przytoczonej w uzasadnieniu powołanych wyżej orzeczeń wynika, iż SN przyjął, że termin wymagalności świadczenia w umowach wzajemnych jest równoznaczny ze stanem opóźnienia. Z chwilą bowiem dostarczenia towaru kupującemu powstaje obowiązek zapłaty ceny, a zatem brak zapłaty powoduje, iż od tej chwili kupujący pozostaje w opóźnieniu.
Zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie wyrażono również odmienny pogląd dotyczący omawianego zagadnienia i myślę, że znajduje on większe poparcie w obowiązujących przepisach. Przyjęto bowiem, że w przypadku nieokreślenia przez strony terminu spełnienia świadczenia pieniężnego w umowach wzajemnych, zastosowanie znajdzie zasada wyrażona w art. 455 kc, zgodnie z którą jeżeli termin świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W opisywanym przez mnie przypadku sama właściwość zobowiązania nie przesądza momentu spełnienia świadczenia. Jak wyjaśnił bowiem w jednym z orzeczeń SN o terminie spełnienia świadczenia wyznaczonym przez właściwość zobowiązania można mówić w sytuacji, gdy spełnienie świadczenia po tym terminie staje się bezprzedmiotowe. Jako przykład wskazano takie zobowiązanie jak zlikwidowanie skutków awarii. Zdaniem sądu z samej właściwości zobowiązania pieniężnego nic nie wynika, jeżeli chodzi o czas spełnienia świadczenia. Bez znaczenia jest przy tym okoliczność, że zobowiązaniu kupującego odpowiada wzajemne zobowiązanie niepieniężne sprzedawcy. W związku z tym, skoro termin nie wynika z właściwości zobowiązania, jak również strony nie oznaczyły go w umowie, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (wyrok SN z dnia 12.10.1993 r., I CRN 138/93). Zgodnie natomiast z art. 476 kc o opóźnieniu można mówić w przypadku gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w terminie, a jeżeli termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela. Z tak rozumianym stanem opóźnienia art. 481 kc wiąże obowiązek zapłaty odsetek. Z powyższego wynika, że w przypadku braku terminu płatności na fakturze, jeżeli termin ten nie wynika z wcześniej zawartej umowy ani z właściwości zobowiązania, dłużnik powinien zapłacić należność po otrzymaniu wezwania do zapłaty. Jeśli tego nie uczyni, od tej daty można mówić o opóźnieniu w spełnieniu świadczenia i domagać się odsetek z tego tytułu.
Reasumując, roszczenie o zapłatę ceny za zakupione towary, w braku odmiennego zastrzeżenia, staje się wymagalne w dacie ich odbioru wraz z fakturą, a zatem od tej daty należy liczyć termin przedawnienia. Odnośnie natomiast stanu opóźnienia, z którym ustawa wiąże obowiązek zapłaty odsetek, w orzecznictwie występują rozbieżności co do tego, którą regułę zastosować: czy zasadę jednoczesności świadczeń określoną w art. 488 kc., czy też ogólne reguły dotyczące zobowiązań bezterminowych określone w art. 455 kc. Osobiście przychylam się do poglądu, iż w przypadku nieokreślenia terminu płatności przez strony, odsetki należy liczyć zgodnie z art. 455 kc, tj. od wezwania dłużnika do zapłaty.